Gemeenten staan voor grote uitdagingen én kansen met AI. Dit praktijkvoorbeeld uit Nederland laat zien hoe een gestructureerd, transparant en ethisch AI-beleid kan zorgen voor innovatie én vertrouwen bij burgers.

Inleiding – Waarom dit relevant is voor gemeenten

Kunstmatige intelligentie is niet meer weg te denken uit het publieke domein. AI kan processen versnellen, de dienstverlening verbeteren en zelfs bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen zoals woningverdeling of mobiliteit. Tegelijkertijd neemt de druk toe vanuit regelgeving (AI Act, AVG) en de samenleving om deze technologie verantwoord, uitlegbaar en ethisch toe te passen. Voor gemeenten betekent dit dat AI alleen kans van slagen heeft als het beleid proactief, transparant en inclusief wordt ingericht.

Uitleg – Wat houdt het onderwerp in?

Een verantwoord AI-beleid bestaat uit het opstellen van kaders voor juridische naleving, ethiek, burgerrechten en databeveiliging. Volgens de laatste inzichten van VNG en gemeente Eindhoven bevat een toekomstbestendig AI-beleid in 2025:

• Een algoritmeregister met alle gebruikte en geplande AI-systemen
• Regelmatige DPIA’s (Data Protection Impact Assessments) en privacy audits
• Instelling van een AI-ethiekcommissie of externe toetsgroep
• Actieve burgerparticipatie in de evaluatie van AI-toepassingen
• Training en bewustwording voor medewerkers, management en raad

Praktijkvoorbeeld: Gemeente Eindhoven

Wat moeten gemeenten hiermee?

• Beleid ontwikkelen: Werk vanuit een helder raamwerk gebaseerd op de AVG, AI Act en VNG-handreikingen.
• Transparantie waarborgen: Stel een publiek algoritmeregister op dat up-to-date en goed uitlegbaar is voor burgers.
• Ethiek prioriteren: Richt een (regionale) ethische toetsgroep in en koppel deze aan besluitvorming over AI-implementaties.
• Dataprotectie verzekeren: Voer jaarlijks DPIA’s uit en neem privacy op in elk AI-project.
• Burgerparticipatie: Organiseer burgerpanels, workshops en digitale consultaties over AI-gebruik.

Afsluiting