In het tijdperk van digitale transformatie maken steeds meer gemeenten gebruik van kunstmatige intelligentie (AI) om processen te optimaliseren en de dienstverlening aan burgers te verbeteren. Echter, met de implementatie van AI komen ook verantwoordelijkheden kijken, vooral op het gebied van transparantie en verantwoording. Een AI-register is hierbij een cruciaal instrument. Dit register helpt niet alleen om aan wettelijke verplichtingen te voldoen, zoals de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en de aankomende AI Act van de EU, maar versterkt ook het vertrouwen van burgers in hoe hun gegevens worden gebruikt.
Wat is een AI-register?
Een AI-register is een gedocumenteerd overzicht van alle AI-systemen die door een organisatie worden gebruikt. Dit register bevat belangrijke informatie zoals het doel van het AI-systeem, de data die het gebruikt, en de impact ervan op individuen en besluitvorming. De opzet van zo’n register is in lijn met de principes van de AVG en zal ook een belangrijk onderdeel vormen van de naleving van de toekomstige AI Act.
Praktijkvoorbeeld
Neem bijvoorbeeld de gemeente Eindhoven, die een voorloper is op het gebied van digitale transparantie. Zij hebben een openbaar toegankelijk algoritmeregister opgezet waarin alle AI- en algoritmegebruik binnen de gemeente wordt gedocumenteerd. Dit register biedt burgers inzicht in hoe besluitvorming plaatsvindt en welke rol AI hierin speelt. Het succes van dit initiatief toont aan dat het mogelijk is om complexe technologie op een begrijpelijke en toegankelijke manier te documenteren.
Hoe zet je een AI-register op? (stappenplan)
- Inventariseer AI-systemen: Maak een duidelijk overzicht van alle AI-toepassingen binnen de gemeente.
- Bepaal de impact: Voer een Data Protection Impact Assessment (DPIA) uit voor elk AI-systeem om de risico’s en impact op privacy te beoordelen.
- Documenteer en publiceer: Zorg voor een heldere documentatie van elk AI-systeem in het AI-register. Overweeg om dit register toegankelijk te maken voor burgers.
- Regelmatige updates: Houd het register up-to-date met informatie over nieuwe systemen of wijzigingen in bestaande systemen.
- Training en bewustwording: Zorg dat medewerkers op de hoogte zijn van het belang van het AI-register en train ze in het correct gebruik en onderhoud ervan.
Voorbeeld-sjabloon AI-register (direct te gebruiken)
| Naam AI-systeem | Doel | Type data | Verantwoordelijke | DPIA uitgevoerd? | Impact op burgers | Laatste update | Toegankelijkheid |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Chatbot Burgerzaken | Beantwoorden van veelgestelde vragen | Tekst, gebruikersvragen | Afdeling Dienstverlening | Ja | Laag | 10-06-2025 | Openbaar register |
| AI Verkeersoptimalisatie | Regelen van verkeersstromen | Locatie-, sensordata | Afdeling Stadsbeheer | Ja | Middel | 18-05-2025 | Openbaar register |
| Voorspellen Zorgvraag | Analyseren zorgbehoeften | Persoons- en zorgdata | Sociaal Domein | Ja | Hoog | 24-04-2025 | Niet openbaar |
Toelichting: Vul per AI-toepassing bovenstaande velden in. Gebruik dit als basis en breid uit waar nodig, afhankelijk van de situatie in jouw gemeente.
Afsluiting
Het opzetten en onderhouden van een AI-register hoeft geen ingewikkelde opgave te zijn. Met een gestructureerde aanpak en duidelijke richtlijnen kan elke gemeente zorgen voor een transparante en verantwoorde inzet van AI. Bent u geïnteresseerd in meer informatie of hulp bij het opzetten van een AI-register? VerantwoordAI biedt een gratis scan en adviesgesprek aan. Daarnaast kunt u onze whitepaper over de implementatie van AI-registers in gemeenten downloaden voor meer diepgaande informatie en praktische tips.
Voor meer informatie over AI-regelgeving en best practices kunt u de websites van de Autoriteit Persoonsgegevens en de Europese Commissie raadplegen.
Bronnen
- Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG): eur-lex.europa.eu
- Voorbereiding op de AI Act: ec.europa.eu
- Voorbeeld van het algoritmeregister van de gemeente Eindhoven: eindhoven.nl