In deze mini-cursus leer je in heldere stappen hoe de Europese AI Act werkt, wat het betekent voor gemeenten, en hoe je direct compliant kunt worden in 2025.
Stap voor stap: de AI Act uitgelegd
1. Wat is de AI Act?
De AI Act is Europese regelgeving die het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen de EU kadert. Het doel is innovatie stimuleren én burgers beschermen tegen risico’s zoals discriminatie, privacy-schending of oncontroleerbare algoritmes. De wet werkt met risicoklassen; hoe hoger het risico, hoe strenger de eisen.
De AI Act is Europese regelgeving die het gebruik van kunstmatige intelligentie binnen de EU kadert. Het doel is innovatie stimuleren én burgers beschermen tegen risico’s zoals discriminatie, privacy-schending of oncontroleerbare algoritmes. De wet werkt met risicoklassen; hoe hoger het risico, hoe strenger de eisen.
2. Welke risiconiveaus zijn er?
- Onaanvaardbaar risico: AI-toepassingen die verboden zijn, bijvoorbeeld sociale scoring of biometrische massasurveillance.
- Hoog risico: AI die gebruikt wordt in o.a. sociale zekerheid, onderwijs, politie en zorg. Hier gelden strenge eisen aan o.a. documentatie en toezicht.
- Beperkt risico: Toepassingen zoals chatbots die herkenbaar AI zijn.
- Minimaal risico: Algemeen gebruik, bijvoorbeeld spamfilters.
3. Wat zijn verplichtingen bij hoog risico?
Gemeenten moeten o.a.:
Gemeenten moeten o.a.:
- Uitgebreide documentatie en risicoanalyse (zoals een DPIA) uitvoeren
- Menselijk toezicht waarborgen
- Gebruikte data beveiligen en controleren op kwaliteit
- Transparantie bieden aan burgers
4. Wat betekent de AI Act concreet voor gemeenten?
Iedere gemeente moet voor elk AI-project een risicoanalyse uitvoeren, toezicht en monitoring organiseren, documentatie op orde hebben en burgers actief informeren over AI-gebruik. Vooral toepassingen rond burgerrechten, sociale zekerheid, toezicht of voorspellende analyses vallen vrijwel altijd onder ‘hoog risico’.
Iedere gemeente moet voor elk AI-project een risicoanalyse uitvoeren, toezicht en monitoring organiseren, documentatie op orde hebben en burgers actief informeren over AI-gebruik. Vooral toepassingen rond burgerrechten, sociale zekerheid, toezicht of voorspellende analyses vallen vrijwel altijd onder ‘hoog risico’.
5. Praktijkvoorbeeld: predictive policing
AI-systemen die criminaliteit voorspellen (predictive policing) kunnen leiden tot ongewenste discriminatie of privacyproblemen. De AI Act verplicht een strenge risicoanalyse en waarborgt dat de rechten van burgers worden beschermd, met voldoende transparantie en menselijk toezicht.
AI-systemen die criminaliteit voorspellen (predictive policing) kunnen leiden tot ongewenste discriminatie of privacyproblemen. De AI Act verplicht een strenge risicoanalyse en waarborgt dat de rechten van burgers worden beschermd, met voldoende transparantie en menselijk toezicht.
6. Wat moet je als gemeente in 2025 doen?
- Voer altijd een DPIA uit bij nieuwe AI-toepassingen
- Train medewerkers in ethische en juridische aspecten van AI
- Implementeer toezicht, logging en monitoring op AI-systemen
- Communiceer actief en helder naar burgers
- Werk samen met andere gemeenten en AI-experts
7. Ben jij klaar voor de AI Act?
De gemeente is eindverantwoordelijk voor naleving. Werk met whitepapers, checklists en externe audits om op koers te blijven en draagvlak te vergroten.
De gemeente is eindverantwoordelijk voor naleving. Werk met whitepapers, checklists en externe audits om op koers te blijven en draagvlak te vergroten.
Test: AI Act in 15 minuten
Waarom is deze cursus relevant in 2025?
De AI Act is inmiddels (gefaseerd) in werking getreden. Gemeenten die nu handelen, hebben voorsprong bij verantwoorde innovatie en compliance. De nadruk ligt op transparantie, risicomanagement, menselijk toezicht en communicatie naar burgers.
Tools en bronnen:
Afsluiting
De AI Act wordt leidend voor de inzet van AI in de publieke sector. Gemeenten die nu investeren in kennis, risicoanalyse, governance en burgerbetrokkenheid, zijn klaar voor een toekomst waarin AI publieke waarden dient. Download onze whitepaper of vraag een intake aan via VerantwoordAI.nl.