Met de snelle opkomst van kunstmatige intelligentie (AI) binnen overheidsdiensten, is het cruciaal voor gemeenten om nu te zorgen voor compliance met de nieuwe Europese AI-regelgeving (AI Act). Deze praktische checklist biedt alle benodigde stappen om snel en effectief te voldoen aan de actuele eisen van 2025.
Waarom is deze checklist belangrijk voor gemeenten?
De AI Act introduceert een nieuw juridisch kader voor AI-systemen binnen de EU. Gemeenten zijn hierdoor verplicht hun AI-toepassingen te screenen, te documenteren en waar nodig aan te passen. Niet alleen juridische compliance, maar ook het vertrouwen van burgers in AI hangt af van deze inspanningen.
Wat houdt de AI Act in?
De AI Act, van kracht sinds 2025, vereist dat AI-systemen transparant, controleerbaar en ethisch verantwoord zijn. Er zijn specifieke eisen voor verschillende risiconiveaus – van minimale tot hoog-risico systemen. Zo zijn voor toepassingen als geautomatiseerde besluitvorming, gezichtsherkenning of sociale woningtoewijzing strikte regels rond risicobeoordeling, data governance en transparantie van toepassing.
Praktijkvoorbeeld
10-stappenchecklist: AI Act-ready voor gemeenten
- Breng alle AI-systemen in kaart: Maak een inventarisatie van alle gebruikte en geplande AI-toepassingen binnen de organisatie.
- Classificeer per risiconiveau: Wijs elk systeem toe aan een risicocategorie (minimaal, beperkt, hoog, verboden) volgens de AI Act.
- Voer een DPIA uit: Voor systemen met (potentieel) hoog risico, voer een Data Protection Impact Assessment uit en leg de uitkomsten vast.
- Documenteer transparant: Zorg voor volledige en begrijpelijke documentatie van de werking, de gebruikte data en besluitvorming van elk AI-systeem.
- Implementeer een algoritmeregister: Registreer alle AI-systemen en algoritmes in een openbaar toegankelijk register.
- Borg dataveiligheid: Controleer of de gebruikte data veilig, juist en up-to-date zijn, en voer waar nodig kwaliteitscontroles uit.
- Train medewerkers: Zorg dat alle betrokken medewerkers op de hoogte zijn van de AI Act, AVG en ethische richtlijnen rond AI.
- Communiceer actief naar burgers: Informeer burgers duidelijk en laagdrempelig over het gebruik en de werking van AI-systemen binnen de gemeente.
- Monitor en evalueer periodiek: Stel een vaste evaluatiecyclus in (minimaal jaarlijks) voor controle, actualisatie en rapportage van alle AI-systemen.
- Leg governance en verantwoordelijken vast: Wijs een AI-compliance officer aan en leg verantwoordelijkheden vast in beleid en procedures.
Download deze checklist als PDF: AI Act-ready checklist voor gemeenten (PDF)
Afsluiting
Voor gemeenten die AI gebruiken, is een proactieve aanpak essentieel om te voldoen aan de AI Act en de AVG. Met deze 10-stappenchecklist zet je alle noodzakelijke maatregelen op een rij en leg je een stevig fundament voor verantwoorde en toekomstbestendige inzet van AI. Heb je vragen of wil je hulp bij het implementeren? Download onze whitepaper of neem contact op voor een gratis compliance scan.